De twee meest besproken Nederlandse skate spots van de afgelopen jaren zijn ongetwijfeld het nieuwe stadscentrum in Nieuwegein en station Arnhem Centraal. Echter was er één vraag die bij de meeste skaters deed ronddwalen: ‘Hoe kan het dat ze zo’n perfecte spot maken? De ontwerper moet haast wel geweten hebben dat dit perfect is voor skateboarders’. Wij bezochten Bureau B+B, het ontwerp bureau van deze projecten. Wij spraken hier met Gert-jan Wisse en Sofia Opfer, en stelde ze de vragen die jij altijd al hebt willen weten.
Foto bovenaan:
Rob Maatman – Melon grab bij Arnhem Centraal / Foto: Mathijs Tromp
Hadden jullie verwacht dat het station van Arnhem zoveel skaters zou aantrekken?
Nou, dat het zoveel skaters zou aantrekken hadden we niet verwacht. Wij kregen de opdracht een multifunctionele buitenruimte te ontwerpen. Dat is dus een ruimte die voor iedereen te gebruiken is en waarin veel gebeurt. Natuurlijk horen ook freestyle sporten zoals skaten, BMX’en daarbij. Het stationsgebied van Arnhem ligt in een glooiend landschap op de overgang van de Hoge Veluwe naar de lager gelegen Rijn. Dit hoogteverschil is de basis voor het ontwerp. De openbare ruimte rondom het station sluit naadloos aan op de vloeren van de ov-terminal en het busstation, ontworpen door architectenbureau UNStudio. Hierdoor ontstaat een continue ruimte, waarin verschillende bezoekersstromen, voorzieningen en belevenissen samenvloeien. De natuurstenen bestrating volgt het glooiende maaiveld. Grotere hoogteverschillen worden opgevangen door ‘plooien’ in de bestrating, waar houten zittingen op zijn gemonteerd. De banken en het groen zorgen ervoor dat de stationsomgeving meer is dan een plek is waar je doorheen rent om de trein te halen. Het is een plek om langer te blijven. Door dit alles bij elkaar is de stationsomgeving van Arnhem onbedoeld een ideale plek om je skills te oefenen.
Hebben jullie architecten ook roots in het skaten? Sommige stukken zijn namelijk zo goed gebouwd dat menig skatepark er iets van kan leren…
Nee dat is niet het geval. Bij Arnhem Centraal is de stijl van het stationsgebied organisch, alles loopt dus in elkaar over. Toevallig is dat iets waar skateboarders ook naar op zoek zijn.
Toch gaan er verhalen rond dat er boetes worden uitgedeeld en dat er niet geskate mag worden, hoe staan jullie daar als ontwerpers tegenover?
Als dat zo is vinden wij dat natuurlijk erg jammer. Bureau B+B wil de wereld een beetje mooier en leuker maken; een levendige openbare ruimte hoort daar zeker bij. Waar verschillende mensen bij elkaar komen ontstaat gezelligheid, maar soms ook overlast. Met de omringende kantoren is afgesproken dat er alleen buiten kantoortijden geskate wordt, en dat gaat prima. Toch is ook hier sprake van bezwaar. De afdeling beheer van de gemeente is bang voor slijtage en zwerfafval. Hier en daar zijn inderdaad sporen van skateboards te zien op het hout en het beton, maar Bureau B+B heeft expres robuust materiaal gebruikt dat wel tegen een stootje kan. De ontwerpers doen hun best om de beheerder uit te leggen dat slijtage door skateboards er gewoon bij hoort. Het stationsplein is immers geen museum, maar een dynamische ontmoetingsplek.
Het moet een multifunctionele openbare ruimte zijn. Is het voor jullie als ontwerp bureau dan een soort bevestiging dat het project geslaagd is als het skaters trekt?
Ja, als je het zo bekijkt wel. Natuurlijk zijn wij van meerdere partijen afhankelijk dan alleen skateboarders, maar het is wel een soort bevestiging dat het project geslaagd is. Een centrum en stationsgebied moet een plek zijn waar veel gebeurt en en te beleven is, een plek waar iedereen graag wil zijn. Maar niet iedereen vindt het zelfde leuk en daar moet een middenweg in gevonden worden.
Naast Arnhem Centraal zijn jullie ook de verantwoordelijke van het ontwerp van het centrum in Nieuwegein. Wat is daar het idee van?
Omdat een groot gedeelte van de openbare ruimte op een parkeerdek ligt, zijn hier ook hoogteverschillen te vinden. Bovenop een parkeerdek ligt eigenlijk te weinig grond om bomen neer te zetten. Daarom staan de bomen op een verhoging met een opstaande rand, zodat de wortels genoeg ruimte hebben. Mede door de schuinlopende randen blijkt dit ook een perfecte plek voor skateboarders te zijn. Tussen het hoge en lage deel van het winkelplein ligt een brede theatrale trap. Aan de andere kant kunnen voetgangers via een geknikt oplopend straatniveau het plein bereiken. De hele binnenstad is bestraat met natuursteen in verschillende kleuren in een patroon van takken en bloemen; een perfecte skateondergrond.
geen idee zijn om daar duidelijke afspraken over te maken zodat er toch bijvoorbeeld 1x per week geskate mag worden?
In Nieuwegein klaagden omwonenden over geluidsoverlast van skateboarders. Boven de winkels zitten appartementen. Het geluid van wielen ketst naar boven via de stenen muren en houdt sommige bewoners uit hun slaap. Er zijn goede afspraken gemaakt met de skateboarders: dat ze alleen skaten als de winkels dicht zijn en om 22:00 uur weer ophouden. Hoewel de skaterboarders zich hier netjes aan hielden bleven bewoners klagen. De gemeente heeft daarom besloten de verhogingen skate-onvriendelijk te maken door roestvrijstalen noppen aan te brengen. Bureau B+B vindt het jammer dat er zo een stukje levendigheid uit het straatbeeld verdwijnt.
Wat vinden jullie ervan dat daar skatestoppers zijn aangebracht?
Wij ontwerpen openbare ruimten voor iedereen en moet dus met verschillende wensen en eisen rekening houden. Soms botsen de belangen. Het is de kunst om
hier omheen te ontwerpen. Toen de gemeente Nieuwegein vroeg om anti-skate-noppen aan te brengen, ontstond er een hevige discussie op het bureau. Iedereen was het er over eens dat het niet bij de bureauvisie past om een bepaalde groep uit de openbare ruimte te weren. Bovendien ontsieren de noppen het ontwerp. Aan de andere kant is de gemeente de opdrachtgever en die moet je als bedrijf tevreden houden. Bureau B+B heeft expliciet duidelijk gemaakt dat ze het er niet mee eens zijn, maar heeft toch meegewerkt. Om de schade aan het ontwerp te beperken hebben ze subtiele noppen ontworpen.
Natuurlijk zien wij graag meer van dit soort gebieden opkomen in Nederland, kunnen we binnenkort nog meer dan dit soort plekken verwachten?
Nee op het moment hebben we geen projecten lopen zoals Arnhem Centraal of Nieuwegein. We zijn net klaar met een project een Wenen dat er op lijkt, maar in Nederland of in de buurt op het moment niet.